Ostatnie lata przynoszą znaczący rozwój w nauce. Jednak w tak dynamicznie rozwijającym się środowisku, terminologia i definicje nie zawsze nadążają za postępem badań i szeregiem zmian. Jednym z przykładów takiej ewolucji jest koncepcja preparatów postbiotycznych – do niedawna zdefiniowana w pewien określony sposób, który budził powszechne wątpliwości i nie był całkowicie jednoznaczny.
10 sierpnia 2023 na stronach blogu naukowego ISAPP pojawiło się obszerne wyjaśnienie roli metabolitów w kontekście definicji postbiotycznej. Pierwotna wersja stwierdzała, że „postbiotyk to preparat złożony z mikroorganizmów nieożywionych i/lub ich składników, który zapewnia żywicielowi korzyści zdrowotne” (Salminen i in., 2021). Jednak prezentowana definicja dostarczyła wielu niuansów i wygenerowała dość powszechne nieporozumienie. Według niektórych źródeł definicja postbiotyku obejmuje także oczyszczone lub częściowo oczyszczone metabolity, z czym kategorycznie nie zgadza się ISAPP. Według stowarzyszenia termin postbiotyk odnosi się jedynie do preparatów złożonych głównie z nienaruszonych komórek drobnoustrojów lub zachowujących część lub całość ich biomasy zawartej w komórkach. Głównym zamierzeniem było zwrócenie uwagi, że brak mikroorganizmów w nienaruszonym stanie nie jest wymagany do wystąpienia pozytywnych skutków zdrowotnych, gdyż w uzyskaniu efektów mogą pośredniczyć także składniki komórkowe m.in. pilusy, błony i ściany komórkowe, egzopolisacharydy, a także inne struktury. W preparatach postbiotycznych dopuszcza się także obecność metabolitów drobnoustrojowych lub końcowych produktów wzrostu i/lub fermentacji, wykluczając z definicji oczyszczone metabolity w przypadku braku biomasy komórkowej, które powinny być określane przy użyciu innej, bardziej precyzyjnej nomenklatury chemicznej, np. kwas mlekowy. Zatem zakres definicji postbiotyków zatwierdzony przez ISAPP obejmuje mikroorganizmy nieożywione/martwe lub nieżywe w postaci:
– nienaruszonych martwych drobnoustrojów w całości
lub
– fragmentów komórek bądź struktur komórkowych drobnoustrojów.
Metabolity drobnoustrojowe same w sobie nie są postbiotykami, gdyż wskazywałoby to na zaliczanie do tej grupy wszystkich produktów fermentacji końcowej, o ile wykazane zostałyby korzyści zdrowotne. Przy czym jednak obecność metabolitów oraz innych składników funkcjonalnych wytwarzanych przez drobnoustroje (np. mleczanu, maślanu, defensyny), jako składników współwystępujących w preparatach postbiotycznych nie jest przez definicję wykluczona.
ISAPP, jako jeden z wielu argumentów użytych do wyjaśnienia ich wersji definiowania pojęcia postbiotyków, przytacza semantykę tego słowa. Przedrostek „post” przez wszystkie słowniki określany jest, jako synonim słowa „po”. Natomiast słowo „biotyczny” oznacza „istoty żyjące”. Połączenie tych dwóch wyrazów, w wolnym tłumaczeniu oznacza coś, co kiedyś żyło, ale aktualnie znajduje się w stanie martwym. W tym kontekście produkty pochodzenia metabolicznego nigdy nie były istotami żywymi, zatem nie mogą być określane jako postbiotyczne.
W celu najprostszego zobrazowania zagadnienia i uporządkowania systematyki warto wyobrazić sobie, że preparaty zawierające żywe drobnoustroje, mające działanie zdrowotne i zaliczane do grupy probiotyków, w przypadku inaktywowania tych drobnoustrojów, przy jednoczesnym dalszym utrzymywaniu korzyści zdrowotnych, zaliczane byłyby już do grupy postbiotyków. Jeżeli jednak ten sam preparat, tym razem już postbiotyczny, zostanie dodatkowo oczyszczony i pozbawiony komórek drobnoustrojowych lub ich fragmentów, przy jednoczesnym zachowaniu metabolitów oraz utrzymaniu działania zdrowotnego straci status produktu postbiotycznego i stanie się metabolitem promującym zdrowie.
W Jagiellońskim Centrum Innowacji niezależnie od interpretacji definicji, wykonujemy badania probiotyków, postbiotyków oraz innych produktów o działaniu zdrowotnym w oparciu o przegląd literatury naukowej oraz wytycznych FAO/WHO oraz IPA. Oferujemy badania probiotyków o statusie suplementu diety w warunkach in vitro. Badania dają możliwość oceny i porównania jakości produktów probiotycznych. Analizy wykonywane są pod kątem zgodności deklaracji producenta, co do zawartości jakościowej i ilościowej mikroorganizmów oraz parametrów jakościowych, które powinny charakteryzować szczepy bakterii probiotycznych.
Kontakt w sprawie oferty:
K: +48 517 917 834
E: sales@jci.pl